dYdX là một sàn giao dịch hợp đồng tương lai không kỳ hạn phi tập trung (Perps DEX) có lịch sử hoạt động lâu đời trong thị trường Crypto và hiện đang là Perps DEX ghi nhận khối lượng giao dịch lớn nhất.
Apisus - Jan 30, 2024
Mặc dù trong thời gian qua đã có rất nhiều mô hình Perps DEX mới xuất hiện trên thị trường nhưng dYdX vẫn giữ phong độ là sàn có khối lượng giao dịch nhiều nhất. Bài viết này sẽ mang đến cho anh em một vài góc nhìn về việc tại sao dYdX lại vẫn đứng sừng sững sau ngần ấy các nền tảng Perps DEX mới ra đời.
Bất kể phải so sánh với sàn Perps DEX nào trong mọi thời điểm, dYdX vẫn luôn là sàn giao dịch có tổng khối lượng giao dịch lớn nhất. Trong năm 2023, khối lượng giao dịch hàng ngày trên dYdX thường đạt khoảng $500M-$2B.
Chúng ta có thể nhìn sang các đối thủ cùng ngành như Synthetix với volume thường đạt khoảng $100-$200M. GMX với volume trong vùng $200M-$500M. Perpetual Protocol với dưới $40M khối lượng giao dịch mỗi ngày. Gains Network chỉ loanh quanh khoảng $100M mỗi ngày. Chỉ có Vertex đang là một đối thủ có triển vọng nhất trong số những Perps DEX thế hệ mới, khi đã có lần vượt qua cả dYdX về khối lượng giao dịch.
Chưa kể với sản phẩm mới là dYdX V4 hoạt động như một nền tảng độc lập so với dYdX V3, hiện cũng đang ghi nhận khối lượng giao dịch đáng kể. Thậm chí nhiều hơn so với những sàn giao dịch khác kể trên.
Phải nhấn mạnh rằng, trước phiên bản dYdX V3 bùng nổ thì Perpetual Protocol vẫn là giao thức Perps DEX được sử dụng nhiều nhất trên thị trường vào khoảng nửa đầu năm 2021.
Vào ngày 3 tháng 8 năm 2021, dYdX Foundation mới bắt đầu phát hành 1.000.000.000 token ethDYDX (là token DYDX trên Ethereum) cũng với những chương trình retroactive 7.5% tổng cung ethDYDX tới người dùng. Đồng thời triển khai incentive dưới dạng fee refund và OI (Open interest) cho các trader trên nền tảng dYdX V3 (Layer 2) với 25% tổng cung ethDYDX.
Phải ghi nhận rằng airdrop của dYdX là một trong những airdrop lớn nhất trong lịch sử thị trường crypto khi đã có những địa chỉ đủ điều kiện để nhận tới $50K.
Sau màn ra mắt này chỉ trong vòng 1 tháng, dYdX nhanh chóng vượt mặt mọi kỷ lục về khối lượng giao dịch hay người dùng so với Perpetual và trở thành Perps DEX được ưa chuộng sử dụng nhất trong DeFi cho tới tận bây giờ.
Việc dYdX dần đầu trong cuộc đua Onchain-Perps chắc chắn phải đến từ những giá trị nội tại mà nền tảng này mang lại, không gì khác chính là sự ưu việt trong từng khía cạnh khác nhau bao gồm độ trễ giao dịch, phí giao dịch, tỷ lệ trượt giá, thanh khoản, đòn bẩy tối đa, cơ chế thanh lý, các cặp giao dịch mà dYdX hỗ trợ,... Mà tất cả những khả năng đó đều được cung cấp bởi cơ sở hạ tầng của StarkEx.
Thật vật, dYdX thực sự trở nên bùng nổ và phổ biến kể từ phiên bản dYdX V3 là một Layer 2 của Ethereum, sử dụng công nghệ Zk-Rollup được cung cấp bởi StarkEx. Hơn nữa, việc xây dựng riêng một layer 2 chỉ để phục vụ cho một dApp trading (Appchain) cung cấp cho dYdX khả năng tùy chỉnh tối đa trong việc xử lý giao dịch.
Mô hình thanh khoản dYdX sử dụng là CLOB - sổ lệnh giới hạn tập trung. Là một hình thức phổ biến nhất trong việc tổ chức và khớp các lệnh yêu cầu giao dịch. Với CLOB thì dYdX có nhiều lợi thế hơn so với vAMM của Perpetual hay mô hình thanh khoản với multti-assets pool của GMX, single-assets pool của Synthetix:
Ưu điểm
Nhược điểm
Tính năng đặt lệnh limit, lệnh chốt lời cắt lỗ của sổ lệnh là điều đặc trưng nhất mà các mô hình thanh khoản khác không đáp ứng được, vì vậy trên thực tế rất nhiều Perps DEX đã tích hợp sổ lệnh bổ trợ trong mô hình của mình để phục vụ nhu cầu giao dịch các lệnh phức tạp.
Do trong quá trình giao dịch, người dùng dYdX sẽ không tương tác trực tiếp với layer 2 của dYdX nên mình sẽ đơn giản hóa quy trình hoạt động của dYdX khi phải thực hiện lệnh giao dịch của người dùng qua 3 bước cơ bản như sau:
Với dYdX V3, tuy là Layer 2 nhưng đây lại là một layer 2 không thể tương tác. Nói cách khác, layer 2 dYdX vẫn sẽ chịu trách nhiệm tạo và xác minh các bằng chứng giao dịch cho hàng loạt những giao dịch được khớp bởi sổ lệnh off-chain. Tuy nhiên tại công đoạn nạp rút tiền lên sàn thì người dùng vẫn nạp rút trên Ethereum chứ không mang tiền lên dYdX layer 2 để trade.
Cản trở của việc này nằm ở phí gas của các thao tác nạp rút tiền trên Ethereum, vì vậy nên dYdX Foundation đã quyết định hỗ trợ 100% phí gas nạp rút đối với những khoản có giá trị ít nhất là 500 USDC. Ngoài ra, về lộ trình dài hạn, dYdX Foundation cũng sẽ xây dựng thêm khả năng nạp rút và trading trực tiếp trên layer 2 thay vì nạp rút trên Ethereum.
Người dùng đặt lệnh trên dYdX, các lệnh giao dịch tại những mức giá khác nhau sẽ hình thành nên thanh khoản trên sổ lệnh. Với một sổ lệnh, nếu như khối lượng lệnh đặt càng lớn thì chứng tỏ thanh khoản càng dày, nếu như spread (chênh lệch giá bid & ask) càng thấp thì thanh khoản cũng càng dày.
Do vận hành sổ lệnh offchain nên các thao tác đặt lệnh cũng diễn ra offchain.
Khi các điều kiện về giá cả được thỏa mãn thì matching engine của dYdX sẽ khớp các lệnh mua và bán trên sổ lệnh với nhau. Tại đây thì layer 2 dYdX sẽ ghi nhận các giao dịch, tạo bằng chứng giao dịch rồi chuyển về layer 1 Ethereum.
Khi nhà giao dịch chốt PnL, lệnh được đóng và số dư trong tài khoản giao dịch (trên Ethereum) sẽ ghi nhận PnL của nhà giao dịch.
Đứng ở vị thế Top 1, trước sự nổi lên của vô vàn những Perps DEX có cơ chế mới, được đầu tư khủng và những mô hình tokenomic đầy sáng tạo thì dYdX cũng không ngừng có những sự cải tiến liên tục.
Đặc biệt trong đó là tầm nhìn dYdX V4 - xoay chuyển từ một Layer 2 trên Ethereum trở thành một Layer 1 trên hệ sinh thái Cosmos, đồng thời hướng đến việc phi tập trung hơn nữa trong mô hình hoạt động của mình.
Công nghệ Zk-Rollup mà dYdX V3 sử dụng của StarkEx mang lại khả năng mở rộng cao hơn Ethereum với TPS khoảng 100. Nhưng nếu so với việc chuyển sang Layer 1 thì vẫn không đáng kể là bao vì dự án có thể xử lý với tốc độ lên đến 10 nghìn giao dịch mỗi giây.
Cụ thể, phiên bản V4 của dYdX là một Layer 1 sử dụng cơ chế đồng thuận PoS được xây dựng dựa trên bộ công cụ Cosmos SDK. Layer 1 này đã chính thức Mainnet vào ngày 26 tháng 10 năm 2023. Token DYDX vẫn được dùng làm token để staking trong khâu đồng thuận. Do đó ngoài tính năng Governance thì DYDX còn được dùng để trả phí giao dịch và stake vào cho các Validator.
Với việc chuyển về thành L1, dYdX Chain sẽ hoạt động độc lập với mạng lưới Validator của mình không phụ thuộc vào Ethereum, không liên kết với StarkEx hay StarkWare. Layer 1 dYdX sẽ là một mạng lưới phi tập trung hoàn toàn, do cộng đồng quản lý.
Trong phiên bản V3, dYdX sử dụng Orderbook khớp lệnh ngoài chuỗi (Offchain) tương tự với CEX, sổ lệnh này được vận hành bởi dYdX Trading Inc. với sự hỗ trợ của các đơn vị thứ ba cung cấp dịch vụ dữ liệu như AWS. Còn với dYdX Chain V4, các Validator sẽ vận hành sổ lệnh này, từ đó biến sổ lệnh trở thành một không cụ không do một đơn vị độc lập nào kiểm soát.
Một điểm thú vị khác là dYdX V4 vẫn là một layer 1 không tương tác trực tiếp. Người dùng không nạp tiền lên dYdX chain để trading mà thay vào đó là nạp lên Ethereum, Polygon, Avalanche hoặc các Layer 2 khác như Arbitrum, Optimism và Base. Bằng cách này, người dùng trên nhiều blockchain khác đều có thể dễ dàng sử dụng dYdX V4 mà chẳng cần phải di chuyển tài sản của mình đi nhiều nơi. Xét về trải nghiệm người dùng thì đây thực sự là một ưu điểm cực kỳ lớn so với việc phải bridge tài sản qua lại liên tục.
Không chỉ vậy, dYdX tích hợp sẵn khả năng swap cho các tài sản khác nhau trở thành USDC để làm tài sản thế chấp. Thay vì phải thực hiện swap từ token X sang USDC và sau đó nạp USDC lên sàn thì với dYdX V4 cả 2 bước này đều gói gọn trong 1 click. Rất nhiều token lowcap đều được tích hợp để giúp trải nghiệm của người dùng mượt mà hơn.
Cuối cùng, việc tổ chức một mô hình thanh khoản dựa trên sổ lệnh cũng sẽ giúp xây dựng một giao diện trading quen thuộc hơn, gần gũi hơn với trader đổ bộ từ CEX sang. dYdX rất chú tâm vào việc xây dựng giao diện trading kể cả trên màn hình rộng, màn hình laptop, các tablet hay smartphone thì đều được thiết kế giao diện riêng sao cho tối ưu nhất. Đây là điểm mạnh của dYdX trên tất cả các version chứ không riêng V4.
Những lý thuyết là vậy, quan trọng là khi nhìn vào kết quả thực tế, chúng ta thấy rằng dYdX V4 thực sự đã ghi nhận hàng trăm triệu khối lượng giao dịch mỗi ngày kể từ tháng 12 năm 2023, tức là hơn 1 tháng ra mắt.
Rõ ràng những phát kiến của họ là hiệu quả và thế hiện đúng những gì mà thị trường kỳ vọng. Hiện nay chỉ tính riêng volume của dYdX V4 cũng đã ngang ngửa với những đối thủ Perps DEX top tier khác như GMX hay Vertex.
Để xây dựng cộng đồng, cách đơn giản nhất là xây dựng một bộ sưu tập NFT. Bên cạnh việc build sản phẩm chính là Perps DEX thì dYdX còn xây dựng một bộ NFT đi kèm để mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng người nắm giữ trong việc giao dịch trên dYdX. Đó là bộ sưu tập những chú nhím Hedgies.
Ngoài việc Hedgies được sử dụng làm NFT đại diện cho ảnh hồ sơ cộng đồng. Người nắm giữ Hedgies NFT được giảm một bậc phí trên giao thức Dydx.
Ví dụ: Bạn đang nắm giữ 5.000 Token Dydx thì được giảm 10% phí khi giao dịch trên Dydx (tương đương với cấp độ 3) nhưng nắm giữ thêm Hedgies NFT sẽ giúp người dùng tăng lên cấp độ 4 với việc được giảm 15% phí giao dịch.
Phương pháp xây dựng cộng đồng này đã được ứng dụng theo sau bởi GMX - cũng là một Perps DEX hàng đầu thị trường - với bộ sưu tập NFT GMX Blueberry Club.
Nhưng thay vì giảm phí giao dịch thì toàn bộ doanh thu kiếm được sẽ được chuyển vào một treasury. Sau đó số tiền trong Treasury được sử dụng để mua GMX và GLP Token để kiếm lợi nhuận và phân phối lại cho người dùng dưới dạng phần thưởng Staking GBC NFT.
Trên đây là bài viết cung cấp một vài góc nhìn về sự thành công của dYdX và những điểm đặc biệt của họ, những nguyên nhân giúp dYdX có thể giữ vững ngai vàng trong thời gian vừa qua và những trong cả tương lai nữa.